تحلیل همدید توفان های طردو غبار استان خووستان

چکیده: توفان های غباری از پدیده های عموما زیانبار و اختلال زا در فعالیت های روزمره و اقتصادی هستند. این پدیده غالبا در مناطق دارای آب وهوای گرم وخشک (بیابانی) رخ می دهد. بخش های غربی سرزمین ایران هر ساله چندین بار شاهد رخداد این پدیده است. وقوع فراوان این پدیده در مناطق غربی ایران بویژه استان پرجمعیت، پرتردد و صنعتی ـ کشاورزی خوزستان؛ انگیزه گردآوری داده های افق دید روزانه با کد 6 به عنوان گردوغبار از مجموع 6 شهر در استان خوزستان طی سال های 1996 تا 2005 گردید. پس از استخراج 286 رخداد گردوغبار، بر پایه دو معیار مکانی و زمانی شامل غبارآلودگی دست کم دو شهر و دوام دست کم دو روزه پدیده در آنها، تعداد 10 توفان گردوغبار برای بررسی های همدید شناسایی شد. از آنجاکه عموما تغییرات جوی سطح زمین در مقیاس منطقه ای پیرو تغییرات زمانی ـ مکانی سامانه های فشار تراز زمین و بویژه ترازهای بالای جو است، پس از شناسایی روزهای آغازین، اوج و پایانی هر موج گردوغبار، الگوهای همدید سامانه های موثر آنها به تفکیک طراحی شد. الگوهای همدید طراحی شده نشان داد در تمامی موج های گردوغبار دو سامانه کم فشار ایرانوـ پاکستان از سوی خاور و زبانه یا کانون فرعی پرفشار آزور از سمت باختر درگیر شدند و بتدریج طی روزهای اوج توفان، روی سرزمین مورد پژوهش یعنی استان خوزستان، همگرایی نشان داده؛ شیب فشار را افزایش دادند. این شرایط برای کم ارتفاع شرقی و پرارتفاع غربی در تراز 850 هکتوپاسکال نیز مشاهده گردید. الگوهای همدید طراحی شده نشان داد که در شرایط همگرایی یاد شده، اغلب جریان های هوای غبارخیز غربی و شمال غربی به ترتیب از بیابان های غربی عراق و شمالی عربستان به سوی استان خوزستان در اواخر فصل بهار و اوایل فصل پاییز راهی شد. کلیدواژه ها: توفان گردوغبار، الگوهای همدید، همگرایی سامانه ها، خوزستان.